Volgens mnr. Deon Joubert, die Suider-Afrikaanse Sitruskwekersvereniging se spesiale gesant oor marktoegang en EU-sake, sal die “drastiese, stellig waningeligte” nuwe regulasies wat kouebehandeling van sitrus teen valskodlingmot voorskryf, Suid-Afrika groot skade berokken.
Die regulasies vereis dat lemoene gespesifiseerde verpligte kouebehandeling en voorafverkoelingstappe moet ondergaan vir tydperke van tot 25 dae voor invoer, met ander woorde, voordat besendings verskeep word.
“ ’n Beduidende deel van Suid-Afrika se kommersiële lemoenproduksie sal nie die nuwe voorgeskrewe kouebehandeling kan weerstaan nie. Organiese lemoene en lemoene wat sonder die toediening van landbouchemiese middels verbou is, is meer kwesbaar vir skade deur koue en sal die ergste geraak word, selfs al is geen onderskeppings van valskodlingmot in die EU met hierdie omgewingsvriendelike en volhoubare vrugte aangemeld nie.”
Joubert het ook sy bedenkinge oor die “diskriminerende” haas waarmee die regulasies ingestel word. “Die feit dat die EU-owerhede probeer om die nuwe regulasies net 23 dae ná afkondiging af te dwing, maak dit onmoontlik vir Suid-Afrikaanse sitrusboere om daaraan te voldoen, en toon hoe sonder regverdiging en diskriminerend dit is.”
Hy meen Europese verbruikers en plaaslike werkers sal uiteindelik die prys betaal.
Die EU se staande komitee oor plante, diere, voedsel en voer het die regulasies afgekondig ten spyte van besware van lande wat lemoene uit Suid-Afrika invoer.
SA het streng bestuurstelsel teen valskodlingmot
Volgens Joubert verskil die nuwe vereistes drasties van Suid-Afrika se bestaande streng bestuurstelsel om valskodlingmot te bekamp. “Ons stelsel is hoogs doeltreffend om Europese produksie teen plae en siektes, wat valskodlingmot insluit, te beskerm.”
Joubert sê die stelsel se doeltreffendheid is oor die jare deur vele wetenskaplike studies in internasionale vaktydskrifte waarin artikels aan eweknie-evaluering onderwerp word, ondersteun.
Meer onderskeppings uit ander lande
Valskodlingmot is nie tot Suid-Afrika beperk nie. Suid-Afrikaanse sitrusboere voer jaarliks 800 000 ton sitrusvrugte na die EU uit, dog in die afgelope drie jaar was onderskeppings van valskodlingmot laag, 19 (2019), 14 (2020) en 15 (2021). “Onderskeppings uit ander invoerlande was aansienlik hoër in dieselfde tydperk, naamlik 53, 129 en 58, maar daar word nie maatreëls teen dié lande voorgestel nie.
“Die aard van die kouebehandeling wat in die nuwe regulasies voorgeskryf word, is teenstrydig met wetenskaplike bewyse en maak daarvan ’n arbitrêre, ongeregverdigde en onnodige handelsbeperkende maatreël. In daardie opsig is dit strydig met internasionale vereistes vir sulke fitosanitêre handelsregulasies.”
‘Politieke stap’ deur Spaanse boere
Joubert sê Suid-Afrika onderhandel met die EU in die hoop dat hy van die regulasies sal afsien, veral omdat dit nie tegnies onderlê word en oënskynlik niks meer as ’n politieke stap deur Spaanse sitrusboere is om Suid-Afrikaanse sitrus uit die Europese mark te druk nie.
“Ons is bekommerd oor die groot hoeveelheid sitrusvrugte wat na die EU op pad is met fitosanitêre sertifikate wat voor 14 Julie vanjaar uitgereik is. Teen die tyd dat die skepe die EU bereik, sal die nuwe fitosanitêre vereistes geld. Daar is ’n kans dat sowat 3,2 miljoen kartonhouers sitrus met ’n waarde van meer as R650 miljoen deur die EU-owerhede vernietig kan word.”
Volgens Joubert kan dit groot gapings in die aanbodketting veroorsaak en tot hoër pryse vir Europese verbruikers lei op ’n tyd dat voedselsekerheid in die streek bedreig kan word vanweë die oorlog in Oekraïne, om nie te praat van die skade wat dit aan die deelnemers aan en die ekonomieë van die sitrusproduserende gebiede kan doen nie.
