Markte weerspieël reeds laer aartappelpryse as in 2016, wat beteken daar is deurlopende druk op produsente se volhoubaarheid. Die prys van aartappels op nasionale varsproduktemarkte het sedert Maart onder druk gekom, terwyl die volumes wat aan markte gelewer is, begin toeneem het.
Meer as 26 miljoen 10 kg-sakkies aartappels is in die eerste kwartaal van 2017 op nasionale varsproduktemarkte verkoop. Volgens Aartappels Suid-Afrika (ASA) se statistiek, is dit 1 miljoen sakkies meer as in die eerste kwartaal van 2015, ’n rekordjaar vir die bedryf toe meer as 250 miljoen sakkies verskaf is.
Die afgelope twee jaar was ’n wipplank van ongunstige weer, rekordhoë pryse en rekordhoë volumes op varsproduktemarkte en boere wat sukkel om kop bo water te hou. Die goeie opbrengste, te danke aan die gunstige weer, het die prys op nasionale markte onder druk gebring die afgelope vier weke.
Baie faktore het ’n invloed
Alhoewel 2017 dus met ’n hoër opbrengs afskop as 2015, is dit te vroeg om enige voorspellings te maak, volgens dr. Andre Jooste, uitvoerende hoof van ASA. “Daar is te veel faktore wat ’n invloed kan hê op die opbrengs. Al speel die weer saam en die oes is normaal, is minder hektare vanjaar as in 2015 en 2016 aangeplant, veral in die Oos-Vrystaat, so die waarskynlikheid om nader aan 250 miljoen sakkies te beweeg is steeds laag. Selfs om nou al te voorspel dit gaan ’n normale oes wees, gegewe die moontlikheid van vroeë ryp en koue skade, is gevaarlik,” verduidelik Jooste.
Aartappelverkope op varsproduktemarkte in Maart vanjaar was bykans 2 miljoen 10 kg-sakkies meer as in Maart 2015. “Die Oos- en Wes-Vrystaat se markaandeel is altyd hierdie tyd van die jaar gesamentlik die grootste. Die Oos-Vrystaat se lewering vir hierdie tyd van die jaar is hoër as normaal en kan toegeskryf word aan die feit dat produsente hul aanplantings vroeër begin skuif en beter opbrengste as dieselfde tyd in 2015,” sê Jooste.
Volgens ASA het die totale opbrengste in 2016 met 15% weens ongunstige weer gedaal teenoor dié van 2015 terwyl die prys met 65% gestyg het in 2016 teenoor 2015. “Koopkrag speel ’n groot rol aan die vraag-kant van die mark, net soos gehalte aan die aanbod-kant ’n groot invloed het op prys. Weens die lae pryse van 2015 en gepaardgaande goeie opbrengste kon baie boere nie eens gelykbreek-pryse behaal nie. Verlede jaar het produsente in heelwat streke boonop droogte- en hitte-skade opgedoen wat verder negatief op hul finansies ingewerk het, nieteenstaande goeie pryse.”
Druk op winsgewendheid
“Markte weerspieël reeds laer pryse as in 2016 wat beteken daar is deurlopende druk op produsente se winsgewendheid. Die reële produksiekoste van aartappels beweeg opwaarts en ons verwag verdere opwaartse druk op produksiekoste. Die laer markpryse as in 2016 bied egter goeie waarde vir geld aan verbruikers en sal die reeds stygende verbruik per kapita verder opwaarts help. Produsente is ook dinamies en pas voortdurend aan by omstandighede, so ons bly positief oor die bedryf,” verduidelik Jooste.
Gegewe groter aanbod het die gemiddelde prys vir die top 10% eersteklas medium aartappels vanaf 3 tot 7 April gewissel tussen R37 en R44 per 10 kg-sakkie op die Johannesburgse Varsproduktemark, terwyl die gemiddelde prys vir alle klasse landswyd, gewissel het tussen R24 en R26 per 10 kg-sakkie.
