Skade van miljoene rande is Dinsdag, 30 September, aan grootliks tafel- en wyndruiwe in die Halfmanshofgebied naby Sharon en Wellington in die Wes-Kaap aangerig toe ’n verwoestende haelstorm sowat 250 ha in die streek getref het.
“Ek boer al 22 jaar hier, en my pa voor my, maar dit was die eerste keer nog dat hael hier voorgekom het,” sê mnr. Chris Immelman van die plaas Oakglen. Sowat 10 ha wyndruiwe op sy plaas het deurgeloop, en die skade is minstens 90%.
Mnr. Gawie van Baalen van die plaas Paardekraal in die Halfmanshof-area, meen hy alleen het nagenoeg 112 000 kartonne tafelduiwe op 38 ha verloor weens die hael. “Ek skat in die hele area van sowat 250 ha wat deurgeloop het, gaan die skade tussen 800 000 en een miljoen kartonne tafeldruiwe beloop.”
Mnr. Arno von Wielligh, voorsitter van die Vier-en-twintig-riviere-Ontwikkelingsvereniging, sê altesame sewe plase is deur die storm geraak, en skat ook sowat 250 ha het deurgeloop. “Die skade is omvattend en wissel tussen 90% en 100% in gevalle.” Die gebied produseer grootliks tafel- en wyndruiwe, maar ’n paar aanplantings sitrusbome op van die plase het ook deurgeloop. Heelwat sitrus is deur die redelik groot haelkorrels van die bome afgeslaan.
Von Wielligh sê die meeste boere is verseker teen reën en wind, maar nie teen iets soos hael en ryp nie. Ryp begin deesdae ook al hoe meer voorkom.
“Al wat ons nou kan doen, is om die wingerde vir so twee weke te los en te kyk hoeveel na-druiwe as sekondêre groei sal ontwikkel. Die maksimum sal waarskynlik nie meer as 30% van die oorspronklike oes in sekere wingerde wees nie, en sal ook van ’n swakker gehalte wees.”
Immelman sê reën op die verkeerde tye, en nou die hael – ’n eerste – “is goed wat ons nie hierlangs ken nie. Ons is glad nie gewoond daaraan nie, en sal beslis in die toekoms moet begin dink aan haelversekering.” Klimaatsverandering is duidelik aan die orde van die dag, meen hy.
Van Baalen stem saam: “Hier boer baie mense ouer as 50 jaar oud, en niemand van hulle het nog voorheen hael ondervind nie.”
Hael is vreemd in die Boland.
Die aarde is wit van die hael.
Nog hael in die boord.
