Die departement van water en sanitasie het vir die eerste keer sedert 2014 weer ’n groendruppelverslag oor die stand van die land se afvalwaterstelsels gepubliseer.
Hiervolgens het slegs 23 uit 995 afvalwaterstelsels meer as 90% in die oudit behaal, wat in 2021 gedoen is. Van die 23 was 22 munisipale stelsels en een ’n private stelsels. Mnr. Senzu Mchunu, minister van water en sanitasie, het met die bekendstelling van die verslag op 1 April gesê 30 munisipaliteite het tussen 88-98% in die oudit behaal.
Altesame 334 uit 850 munisipale afvalwaterstelsels se toestand word as kritiek beskryf, vergeleke met 29% in 2013, die laaste keer wat die oudit gedoen is. Mchunu het dit as onrusbarend bestempel.
Die departement het in 2008 met die groen- en bloudruppel-sertifiseringsprogramme begin. Die groendruppelprogram het ten doel om die omgewing te beskerm teen bedreigings verwant aan besoedelde afvalwater of riool en die bloudruppelprogram om burgers te beskerm teen risiko’s rakende besoedelde drinkwater.
Mchunu het gesê die twee programme is bykomend tot wetgewing oor die betrokke kwessies en stel hoër standaarde as die minimum vereistes sodat waterdienste-owerhede ekstra moeite doen in ’n strewe na uitnemendheid.
Die vroeëre opskorting van die programme is destyds wyd gekritiseer. Mchunu noem in sy toespraak net kortliks dat dit jammer is dat daar ’n onderbreking was in die programme. Sy voorganger, me. Lindiwe Sisulu, het belowe dat die programme hervat sou word.
Luidens die groendruppelverslag is alle geïdentifiseerde waterdienste-instellings geoudit, naamlik 850 stelsels van waterdienste-owerhede, 115 van die departement van openbare werke en 30 van private en staansbeheerde organisasies.
Die provinsies met die meeste munisipale stelsels wat in die oudit as kritiek bevind is, is in Limpopo (78%), daarna volg die Noord-Kaap (76%), Noordwes (69%), Vrystaat (67%), Mpumalanga (43%), Oos-Kaap (39%), Gauteng (15%), KwaZuluNatal (14%) en die Wes-Kaap (11%).
Luidens die verslag dui die bevindinge van die oudit daarop dat die meeste landelike munisipaliteite sukkel om meer as 50% te behaal, met slegs 5% van stelsels in die Vrystaat en Limpopo wat dié drempel kon bereik, teenoor 75% van die stelsels in Gauteng. Dit strook met die beskikbaarheid van spesialis-ingenieurs- en wetenskaplike vaardighede wat meer in stedelike munisipaliteite beskikbaar is.
Altesame 89% van die stelsels van die departement van openbare werke is as kritiek bevind, asook een van die private stelsels.
Mchunu het gesê die oudit van drinkwatergehalte sal nou voorrang geniet en die bloudruppelverslag is bestem om in Maart 2023 bekend gemaak te word.
