Die onlangse besluit van die Oos-Kaapse departement van water en sanitasie om waterregte toe te ken vir 675 ha op die plaas Wildemansplaas naby Uitenhage is deurslaggewend vir ’n ambisieuse bemagtigingsprojek van die Sondagsrivier-sitrusmaatskappy (SRCC).
Dié projek, Ikamva Lethu, wat “ons toekoms” beteken, sal na verwagting ook die SRCC se produksie beduidend opstoot en honderde sitruswerkers volwaardige aandeelhouers in ’n lewensvatbare uitvoer-onderneming maak. Die SRCC, wat 10% van Suid-Afrika se sitrusoes hanteer, het verlede jaar dié 1 200 ha-plaas gekoop en beplan om R300 miljoen aan die projek te bestee.
Dit bied aan 35 kommersiële sitrusboere die geleentheid om namens hul werkers aandele in Ikamva Lethu te bekom en sodoende hul eie SEB-doelwitte na te streef sonder om hul eie plase te onderverdeel. Die geld wat hulle vir die aandele betaal, sal vir die ontwikkelingskoste van die plaas aangewend word.
Domino-effek
Mnr. Ken Nieuwenhuizen, bestuurder van transformasie en ontwikkeling by die SRCC, sê Ikamva Lethu sal nie net die 400 gemeenskapslede wat aandeelhouers word, bevoordeel nie, maar ook ’n goeie uitkoms bied vir verwante bedrywe, soos logistiek, vervoer en verpakking.
Nieuwenhuizen sê die plan is dat die SRCC ’n 5,5%-aandeel in Ikamva Lethu sal hê en deelnemende kommersiële boere 34,5%. Heeltydse werkers, voorheen benadeelde werkers op plase in die Sondagsriviervallei en pakhuiswerkers van die SRCC sal die orige 60% hê.
Hy raam dat 80 heeltydse en tot 700 seisoenwerksgeleenthede geskep sal word wanneer die projek teen 2023 ten volle in bedryf is. Die projek sal in vier fases voltooi word. Tydens die eerste 18 maande sal die plaas ontbos en infrastruktuur opgerig word.
Omdat daar tans ’n wagtydperk van langer as drie jaar is om saailinge te bekom en nuwe boompies weens klimaatsverskille nie van buite die provinsie ingebring kan word nie, beplan die SRCC om as deel van sy opvoedkundige projek intussen ’n kwekery op die been te bring.
Die eerste bome sal teen die lente van 2019 in boorde gevestig word. Wanneer die plaas in volle produksie is, sal dit na raming 54 000 ton vrugte lewer, wat ongeveer 25% van die SRCC se huidige produksie is. Om dié volume saam met die beplande groei te hanteer, sal bykomende pak- en versappingsgeriewe waarskynlik ingerig moet word.
