Die Afrikasentrum vir Biodiversiteit (ASB) is op ’n missie om die voorgenome wetsontwerp-wysigings aan die Plantverbeteringswet (Wet 53 van 1976) en die Planttelersregtewet (Wet 15 van 1976) stop te sit. Volgens me. Linzi Lewis, ’n navorser by die ASB, gaan die voorgenome wysigings onder meer die uitruil van saad beperk.
Die wysigings poog om die verskaffing van saad in Suid-Afrika meer betroubaar en gereguleer te maak, sodat produsente verseker kan wees dat hulle goeie gehalte saad ontvang. Dit is egter ’n oorkoepelende wetsontwerp, wat die kleinboere oor dieselfde kam skeer as multinasionale korporasies en kan dus ongewenste gevolge vir hierdie kleinboere inhou.
Kleiner boere benadeel
“Die woord ‘exchange’ word nou in die definisie van ‘verhandeling’ ingesluit, wat beteken dat boere nie meer saad onder mekaar kan uitruil nie. Die wet raak dus al meer drakonies en beperkend, tot die nadeel van boere.
“So ’n beperking op boere, veral kleinboere, sal die diversiteit van ons eie saad beperk en sal ook saad wat oor generasies heen geteel is om in ons eie klimaat aangepas te wees, vernietig. Daar is baie waarde in goeie gehalte kontrole en regulasies en ons het dit nodig, maar nie ten koste van alle boere en die diversiteit van saad tot hul beskikking nie. Die enigste mense wat baat by so ’n beperkende wetgewing, is die groot, kommersiële korporasies wat alleenreg op die verspreiding van saad kry,” verduidelik Lewis.
Die ASB wil hierdie beperkende aspek ook aanspreek. “Die twee bogenoemde wette, wat beide sedert 1976 reeds in werking is, het meegebring dat die Suid-Afrikaanse saad-stelsel grotendeels ’n paar groot korporasies prioritiseer en beskerm.
“Die ASB wil graag die natuurlike erfenis van Suid-Afrika se ryk diversiteit van saad, wat vir kosverbouing beskikbaar is, beskerm. Verder wil ons ook verseker dat dit moontlik is vir kleiner boere om aan te hou boer en hul saad uit te ruil sonder om deur die wet as misdadigers geklassifiseer te word. Dit is onregverdig om produsente se onafhanklikheid weg te neem bloot vir regulatoriese doeleindes,” verduidelik Lewis.
