Vir baie swart kleinboere wat deur grondhervorming bevoordeel is, is watervoorsiening ’n groot struikelblok omdat dit nie by grondregte ingesluit word nie. Volgens me. Thandi Sihadi, ’n begunstigde mielie- en suiwelboer van die Hereford-grondhervormingsprojek in Sekhukhune, Limpopo, help die Regering nie veel nie.
Sy sê ondanks die Regering se projek, die Water vir Groei en Ontwikkeling-raamwerk, wat in Maart geloods is, is daar min verandering. Dié projek poog om voldoende water vir ekonomiese ontwikkeling in Suid-Afrika te voorsien.
Volgens die Minister van Waterwese en Omgewingsake, me. Buyelwa Sonjica, verskaf die projek ’n langtermyn perspektief oor hoe om watersekuriteit, -kwaliteit en -hoeveelhede teen 2030 te verseker.
“Ons varswaterbronne word deur klimaatsverandering en ’n groeiende bevolking onder toenemende druk geplaas. Dit lei tot die ongelyke verdeling van waterregte,” sê Sonjica. Die Hereford-begunstigdes sukkel met toegang tot water omdat water- en grondregte tans afsonderlik verkoop word.
Die voormalige voorsitter van die National African Farmers Union, mnr. Motsepe Matlala, sê bestaande besproeiingskemas in voormalige tuisland-gebiede het geen vasgestelde waterregte nie. Matlala sê daar is in Limpopo sowat 48 000 ha wat onder sowat 126 besproeiingskemas sonder lisensies verbou word.
“Die watergesagte word deur nywerhede, georganiseerde boere en myne oorheers. Daar is beperkte en swak betrokkenheid deur swart mense,” sê mnr. Matlala, wat meen dít benadeel transformasie. “Ons verstaan die klein boer se kommer, maar ander bedrywe soos elektrisiteit, wat baie water gebruik, word ook benadeel,” sê Sonjica.
Die minister sê ’n belangrike deel van watersekuriteit is die ontwikkeling van die infrastruktuur. Haar departement wil oor die volgende vyf tot agt jaar sowat R4 miljard aan die oprigting van 15 verwante projekte spandeer.
“Dit sal die kapasiteit van bestaande waterbroninfrastrukture verhoog om water aan strategiese instansies soos Eskom, Sasol, die mynbedryf en vir algemene verbruik te voorsien,” sê me. Sonjica.
Bron:
7 Oktober 2009
