Hiervolgens word bepaal aan watter vlak, tussen 1 en 8, die onderneming vir 'n sertifikaat voldoen.
Só sê mnr. Melcus Nel. Hy is 'n kenner van strategie en SEB-vereistes, asook direkteur van die Signa-groep.
Die minimum aantal punte vir vlak 8 is 40, teenoor die 30 van die vorige kode.
Die vyf elemente wat gemeet word, is eienaarskap, bestuursbeheer, opleiding, ondernemings- en verskaffersontwikkeling, en sosiaal-ekonomiese ontwikkeling.
Drie daarvan is as voorrrang-elemente uitgewys: Eienaarskap, opleiding, en ondernemings- en verskaffersontwikkeling.
'n Onderneming moet minstens 40% van die aantal beskikbare punte in eienaarskap behaal, asook in een van die ander twee voorrang-elemente.
As 'n onderneming nie die vereiste punte in die voorrang-elemente behaal nie, word sy vlak volgens al vyf elemente bereken, maar word hy daarna een vlak afgegradeer.
Eienaarskap
Om die maksimum aantal punte – 25 – hier te kan behaal, moet 'n onderneming se swart eienaarskap 25% plus 1 wees en die swart vroue-eienaarskap 10%.
Om nie afgegradeer te word nie, moet 'n onderneming minstens 10% swart aandeelhouding hê.
Nel sê eienaarskap word aan drie maatstawwe gemeet: die swart eienaars moet stemreg hê, hulle moet 'n ekonomiese belang in die onderneming hê en die netto waarde van hul eienaarskap mag nie nul wees nie.
Laasgenoemde vereiste is bygevoeg om 'n skuiwergat toe te maak.
Nel verduidelik dit met 'n voorbeeld:
'n Eienaar van 'n plaas of ’n landbou-onderneming verkoop 'n belang van 25% teen R25 miljoen aan 'n swart persoon of SEB-organisasie en die transaksie word deur 'n lening van R25 miljoen gefinansier.
Dit beteken die netto waarde wat die swart persoon op dag een ontvang, is nul. So 'n vorm van eienaarskap is kragtens die kode aanvaarbaar mits die koopsom oor 9 jaar afbetaal word, of afgeskryf word.
Aangesien grond 'n belangrike faktor in die landbou is, is hier 'n bepaalde verwysing na grond in die kode.
'n Boerdery of landbou-onderneming kan eenmalig 30% van sy grond aan SEB-begunstigdes verkoop en daardeur 25 punte vir eienaarskap verdien.
Bestuursbeheer
Nel sê die vereistes hier is 'n groot probleem en behoorlike beplanning en opleiding is nodig as 'n onderneming daaraan wil voldoen.
Die meting is ook baie straf en behels byvoorbeeld dat die helfte van die direkteure swart moet wees om 2 punte te verdien.
Daar is wel al landbou-sakeondernemings wat goed daarmee gevorder het.
Opleiding
'n Belangrike wysiging is dat spesifieke bedrae vir opleiding voorheen aan werknemers bestee moes word, terwyl dit nou op enige swart persoon bestee kan word om vir punte in aanmerking te kom.
Om hier die maksimum punt te behaal, moet 'n groot onderneming 6% van sy salarisrekening aan opleiding bestee (vir kleiner ondernemings is dit 3%), 0,3% aan opleiding vir gestremde mense, en 5% van sy getal werkers moet mense in leerling-, internskappe of ambagte wees (1% vir kleiner ondernemings.)
'n Nuwe vereiste oor laasgenoemde is dat die helfte van diegene in leerlingskappe werklose mense moet wees.
Ondernemings- en verskaffersontwikkeling
Nel sê die aandag word hier op aankope toegespits.
“Die vereiste is dat 'n boer of landbou-onderneming 80% van sy aankope moet doen by ondernemings met 'n omset kleiner as R50 miljoen, 51% swart aandeelhouding, en 30% swart vroue as eienaars.
Verder moet ondernemings 3% tot 4,5% van hul netto wins ná belasting aan die ontwikkeling van swart ondernemings en verskaffers bestee.
Dit hoef egter nie regstreekse besteding te wees nie: dit kan in die vorm van mentorskap, toerusting en infrastruktuur, bystand of finansiering wees waaraan daar 'n geldwaarde gekoppel kan word.
So kan ondernemings byvoorbeeld lenings teen spesiale voorwaardes aan swart boere verskaf.
Die begunstigde ondernemings moet minstens 51% swart wees.
Sosiaal-ekonomiese ontwikkeling
Die landbou is die enigste sektor waar dié element se waarde verhoog is: van 5 tot 15 punte.
'n Onderneming moet 1% van sy netto wins ná belasting bestee om 15 punte te kan verdien.
'n Voorwaarde vir die besteding is dat daar eers met die begunstigdes geraadpleeg moet word om hul behoeftes te bepaal en dat begunstigde ondernemings minstens 75% swart moet wees.
NAVRAE: Mnr. Melcus Nel, sel 082 448 0356, e-pos: melcus@signa.co.za.
