’n Belastingbom het die landbou in die Vrystaat getref met die Suid-Afrikaanse Inkomstediens (SAID) wat ’n ondersoek begin het teen boere en veebemarkers weens beweerde bedrog met BTW-geld.
Die ondersoek kom ná veetransaksies wat vermoedelik as mielietransaksies deurgegee is en dus die 14% BTW vrygespring het. Luidens ’n berig in Volksblad is soveel as R120 miljoen ter sprake.
Mnr. Adrian Lackay, woordvoerder van die SAID, het bevestig sowat 80 boere word hierdeur geraak. Die departement se ondersoek-afdeling ondersoek reeds 29 sake wat deur die oudit-afdeling aan hulle oorhandig is. Hy het nie gesê hoeveel geld betrokke is nie.
“Terwyl ons steeds ons ondersoek doen, het ons reeds vasgestel dat sekere agente of veehandelaars verantwoordelik was en die metode aan boere voorgestel het om vee as mielies te verklaar. Hulle sal saam met die individuele boere die fokus van ons ondersoek wees,” sê Lackay.
Hy het dit egter duidelik gestel dat nie alle boere valslik die verkope van vee as mielies deurgegee het nie. Intussen erken die SAID dat hy die BTW-geld van boere oor die land heen terughou terwyl die ondersoek aan die gang is. Die uitbetalings sal nie gedoen word voordat hierdie boere se oudit voltooi is nie.
’n Paar boere in die Vrystaat wat al so lank as agt maande op hul BTW-terugbetalings van honderdduisende rand wag, het nou met regstappe teen die SAID begin. Van hulle vrees ondergang omdat dié geld die kontant is waarmee die boerdery onderhou moet word. Vrae is ook al gevra of die SAID nie bankrot is nie.
“Dit kan skrikwekkende gevolge hê. Boere vrees dat hul geld deur korrupsie opgeslurp word. Intussen kry jy nie antwoorde nie,” sê ’n boer wat reeds langer as sewe maande op meer as R100 000 wag. ’n Tweede oudit word op sy transaksies gedoen.
’n Landbou-konsultant sê van sy boerekliënte het hul oudit geslaag, maar wag nog op hul BTW-geld. “Dit skep ’n helse verleentheid by finansiële instellings (aan wie hulle geld skuld). Hulle het ook met regstappe begin. As ouens vertroue in die belastingstelsel verloor, het ons groot moeilikheid.”
Lackay het op die navrae hieroor gesê die terugbetalings is juis stopgesit oor die beweerde bedrog. Die SAID het verskeie boere geïdentifiseer wat betrokke is by hierdie praktyk waar vee as mielies deurgesit word en “oorweeg sy opsies om strafregtelike klagte in te dien”.
Die SAID het intussen vandeesmaand BTW-terugbetalings van meer as R1 miljard goedgekeur wat oor ’n tydperk 24 uur aan belastingbetalers uitbetaal sou word. Sedert 1 April is meer as R8 miljard aan belastingbetalers terugbetaal.
“Die SAID weerhou belastingterugbetalings met goeie rede. Terugbetalings sal nie uitbetaal word as ’n belastingbetaler geoudit word nie,” sê Lackay.
Volgens hom dui die SAID se terugbetalingstelsel daarop dat die stelsel glad werk. In die boekjaar wat op 31 Maart 2011 ten einde geloop het, is R132,5 miljard se belasting terugbetaal.
4 Mei 2011
