’n Hooggeregshof se beslissing oor ’n waterlisensiesaak word beskryf as ’n deurbraak vir boere wat met lisensies sukkel.
Die georganiseerde landbou het al op verskeie geleenthede uitgewys dat veral besproeiingsboere groot probleme ervaar met die oordrag van waterregte en die toekenning van lisensies.
’n Voormalige werknemer van die Departement van Waterwese sê die beginsel van dié hofsaak is toepaslik by al die groot waterskemas waar waterregte bekend is, en kan moontlik vir boere wat probleme ervaar uitkoms bied.
Drie jaar
Mnr. Martin Grütter, regsverteenwoordiger vir die Guguletto-familietrust op die plaas Dayton, sê sowat drie jaar ná sy kliënt om ’n waterlisensie aansoek gedoen het, het hy sy lisensie in hand.
Die koopkontrak is gedateer September 2007 en in Augustus 2008 het die trust die nodige aansoekgeld betaal ter ondersteuning van sy aansoek om ’n lisensie.
Die trust se boerderybedrywighede het vereis dat hy tot meer water toegang moes kry. Die koopkontrak is gesluit met mnr. C M Uys, ’n boer van die plaas Vermeulenskraal wat stroom-op in die Sand- en Vetrivier-waterbeheergebied geleë is.
Die aansoek is by die Departement van Waterwese se kantore in Bloemfontein ingedien en die plaaslike direkteur van watergebruik het dit goedgekeur.
Die provinsie se departement van landbou het ook die verplasing van die water van die een plaas na die ander goedgekeur, omdat Dayton besproeiingsgrond met ’n hoë potensiaal vir kontantgewasse het.
Afgekeur
Die aansoek is egter deur die direkteur van watergebruik in Pretoria afgekeur ingevolge een van 11 faktore in die bepalings van die Waterwet wat oorweeg moet word, naamlik: ‘‘die behoefte om die gevolge van rasse- en geslagsdiskriminasie van die verlede reg te stel’’.
“Dit blyk duidelik uit die brief dat dit die enigste faktor was wat by die oorweging of die lisensie uitgereik moet word al dan nie, ter sprake was. Die Bloemfonteinse kantoor het egter kategories vermeld dat al die wetlike faktore ingevolge oorweeg en in aanmerking geneem is voor die aanbeveling na Pretoria gestuur is,” aldus Grütter.
Die saak is na die Watertribunaal verwys, wat dieselfde bevinding gemaak het ondanks dokumente van die Departement van Waterwese wat aandui dat geen onmiddellike druk bestaan om water aan voorheen benadeelde boere in dié waterbeheergebied toe te wys nie.
Die saak het onlangs in die Pretoriase Hooggeregshof voorgekom, waar die aansoeker appèl aangeteken het teen die tribunaal se bevinding. Die hof het de appèl gehandhaaf en die tribunaal se beslissing ter syde gestel.
Die lisensie is aan die Guguletto-familietrust toegestaan en die respondente in die saak moet die trust se regskoste dra.
3 November 2011
