Dit behoort ’n gesamentlke verantwoordelikheid te wees, het Vrystaat Landbou in sy voorlegging tydens ’n openbare verhoor oor die onteieningswetsontwerp op Bethlehem in die Vrystaat gesê. Vrystaat Landbou vra ook dat die volle koste van die onteiening deur die staat gedra word.
Openbare verhore deur die nasionale raad van provinsies word vandeesweek en volgende week in die Vrystaat gehou oor die onteieningswetsontwerp, wat voorsiening maak vir nulvergoeding vir eiendom.
“Die voorgenome wetgewing is nie net onregverdig nie, maar in die huidige omstandighede ook irrasioneel en onverantwoordelik. Suid-Afrika het dringend beleggings, ekonomiese groei, werkskepping, armoedeverligting en die skepping van ’n regverdige en billike samelewing nodig,” het dr. Jack Armour, bedryfsbestuurder van Vrystaat Landbou, gesê. Hy meen die wetsontwerp kan ’n nadelige uitwerking op beleggersvertroue hê en ekonomiese groei belemmer.
Vrystaat Landbou ondersteun ook nie die definisie van onteiening in die wetsontwerp nie. “Die gevaar van ’n eng definisie soos die huidige voorstel in die wetsontwerp is dat dit die deur open vir allerlei regeringsaksies vir die verkryging van eiendomsregte sonder vergoeding, selfs namens derde partye.”
Die klem behoort te val op die verlies wat die eienaars ly, nie op die verkryging deur staatsinstellings nie, het Armour gesê.
Skrap definisie
“Ons siening is dat die definisie geskrap behoort te word. Dit sal die howe toelaat om elke saak volgens meriete te hanteer. Alternatiewelik moet die definisie breed genoeg wees om alle vorms van onteiening in te sluit wat internasionaal erken word.”
Vrystaat Landbou voer voorts aan dat indien en wanneer onteining geregverdig kan word, behoort dit deur almal as ’n regverdige en deursigtige proses gesien te word, en beskermingsmaatreëls moet ingestel word om magsvergrype te voorkom. Grondeienaars behoort vinnige, voldoende en doeltreffende vergoeding te ontvang wat hulle in staat stel om van nuuts af te begin. Hulle moenie slegter daaraan toe wees as gevolg van die onteiening nie. “Daarom kan Vrystaat Landbou en ons lede nie die onteieningswetsontwerp in sy huidige gestalte ondersteun nie,” het Armour gesê.
Die regering kon in 2021 nie die vereiste tweederde-meerderheidsteun in die nasionale vergadering kry om artikel 25 van die Grondwet te wysig om onteiening sonder vergoeding uitdruklik moontlik te maak nie. Die onteieningswetsontwerp is daarna deur die departement van openbare werke en infrastruktuur opgestel. Dit moet nog deur die nasionale raad van provinsies goedgekeur word voordat pres. Cyril Ramaphosa dit kan bekragtig.
Laai die Landbou.com-app af en lees jou landbounuus direk op die app. Dié app is beskikbaar in die Apple-, Android- en Huawei-winkels.
