Die beste manier om transformasie en grondhervorming in die landbou te hanteer, is om ’n onafhanklike sekretariaat te stig wat die gesprek tussen al die belanghebbendes kan organiseer, het mnr. Michael Solomon, ’n kenner van transformasie in die mynwese, aan ’n groep groot boere op Stellenbosch gesê. Solomon is voorsitter van die SA Instituut van Mynwese en Metallurgie se minerale ekonomie-afdeling.
Hy sê die grootste fout wat vir jare in die mynbedryf gemaak is, is dat die onderskeie verteenwoordigende organisasie, soos die Kamer van Mynwese en die vakbonde, direk met mekaar probeer onderhandel het.
Solomon is deur die ProAgri groep, wat bestaan uit voormalige wenners van die Boer van die Jaar-kompetisie onder voorsitterskap van mnr. Charl Senekal, ’n suikerboer, genooi om oor transformasielesse uit die mynbedryf te praat.
Hy sê só ’n sekretariaat moet behoorlik gefinansier word en ’n onafhanklike raad hê wat verseker dat die gesprek opreg is – daar moet geen politici in dié raad wees nie. Hy sê dit moet ook ’n raadgewende liggaam hê wat die sakelys van die gesprek bepaal.
Dié liggaam moet bestaan uit landboumense, werkers, akademici, nie-regerende organisasies en die burgerlike samelewing, verkieslik verteenwoordig deur kerke.
Hy sê dit is belangrik om mense en organisasies in te sluit waarvan boere nie hou nie, soos mnr. Tony Ehrenreich van Cosatu.
Solomon sê só ’n “onafhanklike voertuig” moet dringend op die been gebring word omdat daar baie min tyd oor is om ’n sukses van grondhervorming te maak. Hy sê veral groter boere het die mag om die bedryf te transformeer, want hoe meer korporatief ’n onderneming word, hoe makliker is dit om koöperatiewe eienaarskap te laat werk.
ProAgri het ook dr. Johan van Zyl, uitvoerende hoof van Sanlam, en dr. Christo Wiese, sakeman en boer, as spesiale gaste genooi. Van Zyl het boere daaraan herinner dat hulle hulle moet voorberei op ’n lang pad van onderhandeling, maar dat hulle intussen moet seker maak dat die mense met wie hulle onderhandel bewus is van hul welwillendheid.
Wiese sê as ’n mens alles wil behou kan jy alles verloor – jy moet jouself vra wat jy bereid is om op te gee.
