Saai, die netwerkorganisasie vir familieboere, sê hy is baie aktief betrokke by die ontwikkeling en opleiding van swart boere, maar as die regering mnr. Gwede Mantashe, minister van minerale hulpbronne en energie, se definisie van transformasie as kaderontplooiing ondersteun, wil Saai nie betrokke wees nie.
“Transformasie mag nooit beteken dat net ANC-lojaliste betrokke moet wees of noodwendig voordeel moet trek by ontwikkelingsprogramme nie. Dit skree ten hemele,” sê dr. Theo de Jager, direksievoorsitter.
Hy sê die landbousektor kreun onder ondoeltreffende dienslewering en die vernietiging van infrastruktuur en werkgeleenthede wat onder die vaandel van “transformasie” deur korrupte, rasbehepte en onbevoegde ANC-kaders in magsposisies veroorsaak word.
“Net soos wat apartheid ’n versamelwoord geword het vir alles wat in ’n vorige bedeling verkeerd was, het die ANC deur kaderontplooiing van transformasie ’n oorkoepelende woord gemaak vir staatskaping, korrupsie, onbevoegdheid, nepotisme en verval in die staat- en die private sektor.” De Jager sê die eerste deel van die Zondo-kommissie se verslag beklemtoon die verband tussen kaderontplooiing (Mantashe se “transformasie”), staatskaping en verval.
Regter Raymond Zondo wys in die eerste deel van sy verslag hoe korrupte kaders die grondslag vorm vir staatsfunksies en selfs geprivatiseerde dienslewering wat in duie stort. “Mantashe het in sy verklaring geen poging aangewend om uit te wys waar die eerlike, eerbare of doeltreffende kaders vir transformasie-aanstellings gesoek kan word nie.”
De Jager sê Saai dien die belange van familieboere van alle groottes, rasse en geslagte. Mantashe se beskouing hou ’n wesenlike bedreiging in vir klein en mediumgrootte boerderye. Die implikasie van sy veronderstelling dat slegs kaderontplooiing sinvolle transformasie verteenwoordig, is dat alle swart ekonomiese bemagtiging in die landbou ANC-goedgekeurde kaders moet betrek.
“Boere verkeer onder enorme druk om op groot risiko en koste die rekening vir die transformasie van die sektor op te tel. Buiten die feit dat Saai nie daarin glo dat individuele boere en sakelui op grond van rasgegronde kriteria die koste van ’n nasionale verantwoordelikheid moet dra nie, het die toepassing van die kaderontplooiingsbeleid van die ANC ’n duidelike misdadige ondertoon, wat die kern van die Zondo-bevindinge vorm.”
Trotse rekord
Hy beklemtoon dat Saai ’n trotse rekord het van landbou-opleiding en -ontwikkeling waaruit duisende swart boere ’n voordeel trek. Dit sluit swart beheerde, kommunale, voorstedelike, kleinskaalse, kommersiële en grondhervormingsboerderye in. Saai het ook aan duisende swart boere op alle vlakke ramphulp en kospakkies verskaf toe die staat versuim het om dit te doen en toe staatshulpbronne wat daarvoor geoormerk is, gesteel of vermors is.
Hy het onder meer verwys na projekte saam met Agri All Afrika, AfriForum en Pioneer Saad by die bevordering van boerderybedrywighede van die Barolong Boo Seleka-gemeenskap in die Oos-Vrystaat. Daar is ook verskeie voorbeelde waar Saai namens begunstigdes van die staat se herverdelingsprogram in die Transkei, Mpumalanga, Wes-Kaap en Limpopo baklei het toe hulle onregmatig tot voordeel van ontplooide kaders en tenderpreneurs van hul grond afgeskop is.
“Rand vir rand is ons honderde kere suksesvoller as die staat met landbou-ontwikkeling. Maar as Mantashe se definisie van transformasie as kaderontplooiing geld, is Saai nie bereid om sy samewerking te gee nie.”
