“Ongeveer 90% van die 30 000 werknemers in die bedryf is vroue in landelike gemeenskappe wat nou ekonomies kwesbaar raak weens die staking,” sê mnr. Justin Mudge, voorsitter van BerriesZA. Hy sê Suid-Afrika se bessiebedryf verloor R134 miljoen per week weens die impak van die Transnet-staking omdat bessies nie uitgevoer kan word nie.
Volgens ’n vorige vooruitskatting – voor die staking – kon die bessiebedryf gedurende die huidige seisoen tot R3 miljard se inkomste uit uitvoer genereer.
“BerriesZA is baie bekommerd oor die vooruitsigte vir die bedryf namate daar geen einde aan die staking in sig is nie. Volgens aanduidings sit meer as 80 vraghouers vol bessies wat bestem is vir Europese markte, in die hawens vas. Die staking kos die bedryf meer as R134 miljoen per week en só word duisende mense se werk in gevaar gestel.”
Mudge sê in ’n verklaring ten spyte van gesprekke verlede week het Transnet steeds geen gebeurliksplanne getref nie. Dié planne sou kon help om steeds vragte bessies uit te voer.
“Die feit dat daar nie vooraf voldoende vir hierdie scenario beplan is nie, dui op swak leierskap by die hawe-owerheid en plaas die Suid-Afrikaanse ekonomie in die moeilikheid.”
Al word ’n oplossing wel binne die volgende dag of twee gevind, is die agterstand in die waardeketting van bessies so groot dat dit weke sal duur om dit in te haal. “Die bedryf gaan dus nóg miljoene rande verloor.”
Hy sê dit is noodsaaklik dat noodplanne nou ingestel word om die impak van die staking op die Suid-Afrikaanse ekonomie te verminder.
“Hierdie planne moet insluit aksiestappe om die groeiende agterstand van die uitvoer van kritieke produkte so gou as moontlik in te haal sodra die staking tot ’n einde kom.”
Beurtkrag én staking se impak
Hy sê die staking val boonop saam met die impak van beurtkrag wat reeds druk plaas op Suid-Afrika se kouekettings. “Die staking en beurtkrag hou langtermynbedreigings in vir die land se reputasie as uitvoerder en beeld as ’n verskaffer van hoëgehalteprodukte. Dit word nou moeilik om met die twee kwessies aan internasionale standaarde te voldoen.
“Dit word duidelik dat die huidige monopolie wat Transnet op die land se hawens het, heroorweeg moet word. Die mededingingskommissie kan gerus die impak van die stand van sake op Suid-Afrikaanse besighede en mense lewensbestaan hersien.”
